Εισαγωγή στην Κοινωνιολογία (Υ01)
Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (Υ12)
Εισαγωγή στην Εκπαιδευτική Πολιτική (Υ10)

Μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος, ο φοιτητής/η φοιτήτρια θα πρέπει να είναι σε θέση:

Σε επίπεδο γνώσεων

• να γνωρίζει τα βασικά χαρακτηριστικά της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης και να διακρίνει την ειδοποιό διαφορά σε σχέση με προηγούμενες μορφές βιομηχανικής οργάνωσης της κοινωνίας, 
• να έχει σφαιρική εικόνα, με βάση την τρέχουσα επιστημονική γνώση, για το πώς οι μεταβολές που επιφέρει η 4η Βιομηχανική Επανάσταση στην τεχνολογία επικοινωνιών και τον ψηφιακό μετασχηματισμό της οικονομίας και της κοινωνίας, επηρεάζουν τις μορφές εκπαίδευσης, μάθησης και κατάρτισης, 
• να διακρίνει τις επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον εξαιτίας μη βιώσιμων τρόπων παραγωγής, και να διατυπώνει αξιολογικές κρίσεις για την αναγκαιότητα καλλιέργειας και ανάπτυξης δεξιοτήτων για βιώσιμη ανταγωνιστικότητα, κοινωνική δικαιοσύνη και ανθεκτικότητα από όλους για όλους.

Σε επίπεδο δεξιοτήτων

• να χρησιμοποιεί τις γνώσεις του/της σχετικά με τις αλλαγές που επιφέρει η 4ης Βιομηχανική Επανάσταση για να κατανοεί, να αξιολογεί και να διαμορφώνει τεκμηριωμένες απόψεις και προτάσεις για αντιμετώπιση των όποιων αρνητικών επιπτώσεων σε ατομικό, συλλογικό και περιβαλλοντικό επίπεδο  αναλύσει διάφορα μαθησιακά περιβάλλοντα τυπικής και μη τυπικής εκπαίδευσης/μάθηση ενηλίκων και να είναι σε θέση να διακρίνει τις μεταξύ τους ιδιαιτερότητες (περιβαλλοντικές, παιδαγωγικές, οργανωτικές),
• να αναλύει και να αξιολογεί τη συνάφεια των εθνικών και διεθνών πολιτικών για την εκπαίδευση και τη δια βίου μάθηση με τις αλλαγές στην οικονομία και την κοινωνία,
• να επιδεικνύει ευαισθησία και ενσυναίσθηση σε θέματα που σχετίζονται με την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, τη δημοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη και το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Σε επίπεδο ικανοτήτων

• να εξετάζει κριτικά και εποικοδομητικά την συμβολή και τα όρια διαφορετικών επιστημονικών, μεθοδολογικών και θεωρητικών προσεγγίσεων στη μελέτη και κατανόηση των κοινωνικών φαινομένων,
• να αναλαμβάνει την ευθύνη -στη βάση ανεξάρτητης, κριτικής και συστηματικής ανάλυσης των κοινωνικών αλλαγών που επιφέρουν οι διαδικασίες κοινωνικού μετασχηματισμού- να διαχειρίζεται ζητημάτων που προκύπτουν από τις αλλαγές αυτές προβάλλοντας τη σημασία της μάθησης στην ατομική και συλλογική ενδυνάμωση.

• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών 
• Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις 
• Λήψη αποφάσεων 
• Αυτόνομη εργασία 
• Ομαδική εργασία 
• Παράγωγή νέων ερευνητικών ιδεών 
• Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα 
• Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον 
• Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου 
• Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής 
• Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

Οι τεχνολογίες της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, με κυρίαρχο χαρακτηριστικό γνώρισμα -σε σχέση με τις προηγούμενες βιομηχανικές περιόδους- την ανάπτυξη της υπολογιστικής ικανότητας για την αποθήκευση τεράστιων ποσοτήτων δεδομένων που καθιστούν εφικτή τη μηχανική μάθηση, αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο ζούμε και οργανώνουμε τις δραστηριότητές μας. Η μεταφορά πληροφοριών δεν αποτελεί πλέον αποκλειστική αρμοδιότητα των παραδοσιακών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Τα πάντα αλλάζουν ή είναι αναγκασμένα να αλλάξουν αν θέλουν να επιβιώσουν, συμπεριλαμβανομένων των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, όλων των βαθμίδων.

Σκοπός του μαθήματος είναι να προσφέρει στους/στις φοιτητές/τριες ευκαιρίες να διερευνήσουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το εκπαιδευτικό σύστημα στη σημερινή εποχή, η οποία χαρακτηρίζεται από έναν πρωτοφανή και διαρκώς επιταχυνόμενο ρυθμό αλλαγών – τεχνολογικών, πολιτισμικών, οικονομικών, περιβαλλοντικών. Είναι διάχυτη η αίσθηση φόβου και αβεβαιότητας που προκαλούνται από φαινόμενα όπως οι πανδημίες, η ραγδαία ψηφιοποίηση/ρομποτοποίηση της κοινωνίας, η ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης και οι επιπτώσεις της σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης ζωής, η ανισομερής κατανομή των οφελών της παγκοσμιοποίησης, η κλιματική αλλαγή, οι γεωπολιτικές και εμπορικές συγκρούσεις, ο πολιτικός λαϊκισμός και η υποχώρηση του ορθολογισμού. 

Ως αντίδοτο ενός δυσοίωνου μέλλοντος για τον ανθρώπινο πολιτισμό και το φυσικό του οικοσύστημα αναδεικνύεται η επένδυση σε δομές εκπαίδευσης και ο μετασχηματισμός της κοινωνίας σε κοινωνία της μάθησης. Η εκπαίδευση διεθνώς προβάλλεται ως η πλέον ενδεδειγμένη λύση προετοιμασίας κάθε κοινωνίας να αντιμετωπίσει με βιώσιμο τρόπο τις τρέχουσες και μελλοντικές προκλήσεις. Μέσω της Εκπαίδευσης οι κοινωνίες αναπτύσσουν τις δεξιότητες των μελών τους, διασφαλίζοντας  προϋποθέσεις βελτίωσης της ατομικής ευημερίας, της κοινωνικής συνοχής και της βιώσιμης ανάπτυξης. 

Οι θεματικές ενότητες του μαθήματος εισάγουν τους φοιτητές σε διάφορες γνωστικές περιοχές που σχετίζονται με φαινόμενα της αποκαλούμενης 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης και τις συνακόλουθες κοινωνικές τους διαστάσεις, με έμφαση στην Εκπαίδευση και τις δυνατότητές της να αντιμετωπίσει με βιώσιμο τρόπο τις όποιες αρνητικές και απρόβλεπτες συνέπειες.

Το μάθημα αναπτύσσεται σε 13 μαθήματα.

• Εισαγωγή: Κοινωνική αλλαγή και Εκπαίδευση
• Θεωρία της «κοινωνικής επιτάχυνσης» 
• 4η Βιομηχανική Επανάσταση: Φάσεις – Επιπτώσεις – Πολιτικές (Ι)
• 4η Βιομηχανική Επανάσταση: Φάσεις – Επιπτώσεις – Πολιτικές (ΙΙ)
• Εκπαίδευση: ΤΙ, ΓΙΑΤΙ και ΠΩΣ;
• Τυπική , μη τυπική και άτυπη εκπαίδευση
• Εκπαίδευση και Παιδεία: ιστορική αναδρομή
• Εκπαίδευση, 4η Βιομηχανική Επανάσταση και Δια Βίου Μάθηση
• Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ) 
• Τεχνητή Νοημοσύνη: πρόβλημα ή δυνατότητα (και για ποιον);
• ChatGPT: η μεγάλη πρόκληση για το εκπαιδευτικό σύστημα όλων των βαθμίδων!
• Καινοτομία – Επιχειρηματικότητα 
• Τεχνολογικός πολιτισμός και βιώσιμη ανάπτυξη

Πρόταση 1

Ενεργή συμμετοχή στα μαθήματα

Πρόταση 2

Δύο (2) ομαδικές εργασίες στη διάρκεια του εξαμήνου

Πρόταση 3

Μία (1) τελική ατομική εργασία

• Giddens, Anthony & Sutton, Philip (2024). Βασικές Έννοιες στην Κοινωνιολογία. Εκδόσεις Utopia [Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 133031498,  Αριθμός Σελίδων: 496]. 
• Kissinger, Henry, Schmidt, Eric & Huttenlocher, Daniel (2022). Η Εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης και το ανθρώπινο μέλλον μας. Εκδόσεις Liberal Books  [Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 122093952,  Αριθμός Σελίδων: 288].
• Λιντζέρης, Π. (2021β). Διάγνωση αναγκών δεξιοτήτων: Μια ερευνητική προσέγγιση. Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων ΓΣΕΒΕΕ, https://imegsevee.gr/δημοσιεύσεις/axiologisi-politikon-dexiotiton-methodoi-kai-technikes-2/ (124 σελ.)
• Μαυρόπουλος, Αντώνης (2024). Τεχνητή Νοημοσύνη. Άνθρωπος – Φύση – Μηχανές. Μοτίβο Εκδοτική ΑΕ – Εκδόσεις Τόπος [Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 133025916,  Αριθμός Σελίδων: 384]. 
• Παναγιωτόπουλος, Γιώργος (2021). 4η Βιομηχανική Επανάσταση: Η πρόκληση της διαχείρισης των νέων συνθηκών από τους εκπαιδευτικούς. Κοινωνικό Πολύκεντρο,  https://kpolykentro.gr/2021/09/24/έκδοση-μελέτης-4η-βιομηχανική-επανάσ/ (130 σελ.)
• Πριμικίρη, Αθηνά (2021). Εκπαίδευση 4.0 – Μάθηση και Δεξιότητες του 21ου Αιώνα. Εκδόσεις Κυριάκος Παπαδόπουλος Α.Ε [Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 102076347,  Αριθμός Σελίδων: 496].
• Regmi, K. D. (2015). ‘Lifelong learning: Foundational models, underlying assumptions and critiques.’ International Review of Education 61(2), DOI: 10.1007/s11159-015-9480-2 (19 σελ.)
• Rosa, Hartmut (2021).  Επιτάχυνση και αλλοτρίωση. Για μια κριτική θεωρία της χρονικότητας στην ύστερη νεωτερικότητα. Πλήθος. [Αριθμός Σελίδων: 256] 
• Tegmark, Max (2018). Life 3.0. Τι θα σημαίνει να είσαι άνθρωπος στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης; Εκδοτικός Οίκος Τραυλός [Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 86200413,  Αριθμός Σελίδων: 576].
• Χατζηχριστοφής, Σάββας (2023).  Disruptive Technologies 101. Διαμορφώνοντας την 4η βιομηχανική επανάσταση. Εκδόσεις Γερμανός [Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 133037812,  Αριθμός Σελίδων: 200].
• UNESCO (2020). Embracing a culture of lifelong learning. UNESCO Institute for Lifelong Learning, https://www.uil.unesco.org/en/embracing-culture-lifelong-learning